Jacobus Fruytier pakt kansen op natuurlijke momenten

Voor de Jacobus Fruytier Scholengemeenschap in Apeldoorn is besparen op energie een belangrijk thema. Sinds 2014 is dat op basis van een duidelijke visie ingebed in het onderhoud. Stroom wordt deels zelf opgewekt en er zijn ideeën om afvalwarmte te gebruiken. Dat het lang duurt om maatregelen te realiseren is logisch, legt teamleider facilitaire zaken Chris Weststrate uit. "Wij hebben wel een visie, maar het kost tijd om dat op een juiste manier in te vullen. Bovendien moeten de maatregelen onderdeel zijn van het reguliere onderhoud, want anders is het financieel niet haalbaar."

Jacobus Fruytier Scholengemeenschap

Jacobus Fruytier is een brede scholengemeenschap op reformatorische grondslag met een regionale functie. Er gaan leerlingen naartoe van wie de ouders het belangrijk vinden dat zij volgens de leer van de bijbel opgevoed worden. Dat betekent dat er een focus ligt op 'de bijbel als Gods Woord' en op de rol die je als christen in de samenleving speelt. Vanuit die gedachte is er een rechtstreekse verbinding met rentmeesterschap. Dat wil zeggen dat alles waar de mensheid gebruik van maakt om te leven te leen is gekregen van de Schepper. Daar moet zuinig en verantwoordelijk mee worden omgegaan. "Deze overtuiging is het fundament onder onze visie."

De drie vestigingen in Apeldoorn, Uddel en Rijssen zijn in een periode van tien jaar na 1992 gebouwd. Hoewel de gebouwen goed worden onderhouden gebeurde dat niet op basis van een meerjaren onderhouds plan (MJOP). Dit is in 2014 opgesteld, waarbij tegelijk de vraag werd gesteld hoe dat vanuit de visie op duurzaam beheren, rentmeester zijn en energie besparen vorm kon worden gegeven. Om antwoord op die vraag te krijgen is een wedstrijd uitgeschreven onder drie installatiebureaus. Die bureaus hebben het pand in Apeldoorn onderzocht en een voorstel gedaan om energie te besparen. "Eén van die bedrijven kwam met ideeën die ons aanspraken. Ze hadden een rapport gemaakt met een goede bouwkundige en installatietechnische analyse van het gebouw. Dat rapport is de basis geworden om stappen te zetten."

Tempo afgestemd op een schoolgebouw

Een belangrijke randvoorwaarde om maatregelen te nemen is dat deze onderdeel worden van de reguliere onderhoudscyclus en de noodzakelijke renovaties i.v.m. onderwijsvernieuwingen Een school verschilt van een bedrijf in die zin dat er geen kapitaal beschikbaar is om het gebouw in één keer aan te pakken. Het kost een vermogen om een bestaand gebouw op niveau te brengen. "Ons pand in Apeldoorn is een stevig gebouw met veel stenen. Dat is mooi, maar niet flexibel. En in de zomer is het erg warm." Voor snel resultaat is gestart met een aantal maatregelen uit de categorie laaghangend fruit. Als eerste is de warmwatervoorziening voor de douches bij de gymzaal uitgeschakeld. Die werd nauwelijks gebruikt, maar verbruikte wel erg veel energie. Ook is de Tl-verlichting stapsgewijs vervangen door energiezuinige verlichting.

In de jaren daarna zijn maatregelen genomen om de warmteoverlast in de zomer aan te pakken en om zelf energie op te wekken. Op delen van het dak zijn Roofclix neergelegd. Dat zijn speciale isolerende tegels (zie tabblad). Het schooldak is ook voorzien van in totaal 500 zonnepanelen. De helft van de panelen is door de school aangeschaft en de andere helft is geplaatst met hulp van een energiecoöperatie. De panelen in Apeldoorn leveren ruim 30% van de benodigde elektriciteit op. In Uddel worden in 2020 ook 500 zonnepanelen geïnstalleerd. De locatie Rijssen is twee jaar later aan de beurt. Het is de bedoeling om daar zoveel panelen te plaatsen dat de volledige energiebehoefte van het gebouw zelf wordt opgewekt.

In Apeldoorn wordt ook al jaren gesproken over een warmtenet in de wijk Kerschoten, waar de school is gevestigd. Na diverse onderzoeken bleek een warmtenet voor de hele wijk vooralsnog niet haalbaar. Maar nu zijn er vrij concrete gesprekken gaande om het schoolgebouw voor een deel te verwarmen met afvalwarmte van een dichtbij liggende/nabije waterzuiveringsinstallatie. "Tegelijk zijn wij ons aan het bezinnen op isolatie van de schil van het gebouw. De kozijnen gaan op termijn problemen geven. We bezinnen ons op de vervanging daarvan.  Als we daar kunststof kozijnen met zonwerend HR+++ glas in zetten scheelt dat enorm in het warmteverlies en warmtetoetreding.. Dus dan helpt die afvalwarmte om het gasverbruik aanzienlijk omlaag te brengen of zelfs tot 0 te reduceren."

De kracht van samenwerking

Op weg naar energiebesparing heeft de Jacobus Fruytier Scholengemeenschap altijd dankbaar gebruik gemaakt van de kennis van buiten de eigen organisatie. Om het project met afvalwarmte te stimuleren heeft de school in 2018 een mini-symposium met de titel "Zaaien en Oogsten" georganiseerd. De school is ook één van de acht reformatorische scholen die samenwerken in 'Duurzaam Doen'.  De scholen hebben een Manifest ondertekend om zich in te spannen resultaten te boeken op de thema's Energie, Afval en Papier, Vervoer, Curriculum en leerlingparticipatie. Jaarlijks wordt er door Duurzaam Doen een bijeenkomst georganiseerd om de vorderingen te bespreken. De facilitair managers van de reformatorische scholen organiseren jaarlijks een meeting, waar zij als professionals ervaringen uitwisselen.

Bij samenwerking is ook een goede relatie met het bedrijfsleven nodig. De facilitaire afdelingen van de scholen hebben een behoorlijke technische achtergrond, maar voor een goede invulling van de duurzame maatregelen is gespecialiseerde kennis nodig. Weststrate adviseert om daar een bewuste keuze in te maken. "Mijn advies zou zijn: ga het nooit in je eentje doen. Leg contacten en kies voor bedrijven waar je vertrouwen in hebt. Dus niet een bedrijf met 'luchtfietsers' en ook niet een bedrijf dat zegt 'zeg maar wat je wilt, wij voeren het wel uit'.  Wij kiezen altijd voor een bedrijf dat reëel is, met een toekomstgerichte visie op duurzaamheid."

Deze praktijkervaring is opgesteld vanuit het ondersteuningsprogramma ‘Scholen besparen Energie’. Dit 2-jarige programma ondersteunt schoolbesturen in 2019 en 2020 bij het nemen van eenvoudige en laagdrempelige maatregelen om energie te besparen.

In bovenstaande praktijkcasus is invulling gegeven aan een aantal van de 10 maatregelen waarmee scholen aan de slag kunnen. Voor een volledig overzicht van de tips wordt verwezen naar de website www.scholenbesparenenergie.nl.

Hulp nodig? Bel de Helpdesk 085-3032602.  Hulp nodig  op locatie? Vraag de energiebespaarder aan via www.scholenbesparenenergie.nl.