SKPO heeft installaties in scholen onder controle
In circa 70 % van de basisscholen bij SKPO wordt de kwaliteit van het binnenklimaat en de werking van de installaties voortdurend gemonitord. Door alert te reageren op meldingen blijft het CO2-niveau op het gewenste niveau van Frisse Scholen klasse B/C en is er een prettige temperatuur om les te geven. Die situatie is bereikt door de ideeën ten aanzien van het beheer van schoolgebouwen van Arno de Vlaming, adviseur huisvesting, uit te rollen. In 5 jaar tijd heeft bijna elke school van SKPO een gebouwbeheersysteem (GBS) gekregen, dat online wordt uitgelezen. “In deze tijd, waarin ventilatie zo prominent op de agenda staat, prijs ik me gelukkig dat wij het zo hebben geregeld.”
Beheren na beheersen
SKPO is een schoolbestuur met 35 scholen en 47 gebouwen in Eindhoven en omgeving. Het beheer van de gebouwen is al een aantal jaren de verantwoordelijkheid van Arno de Vlaming. Zijn stelregel is ‘beheren na beheersen’. Dat houdt in dat er eerst controle over de installaties moet zijn, voordat er sprake kan zijn van beheer. Vanuit die visie zijn alle gebouwen geïnventariseerd. “Bij sommige scholen was het eerst een kwestie van acute problemen oplossen. Maar al snel zijn we samen met een externe adviseur een traject gestart om de installaties voor de centrale verwarming (cv) en de luchtbehandeling in de scholen te vervangen en een gebouwbeheersysteem te plaatsen.”
GBS op maat in elke school
Voor de GBS systemen is een uitvraag gedaan bij twee grote leveranciers om maatwerk in elke school te leveren. Het maatwerk bestaat eruit dat in zoveel mogelijk onderwijsruimten in de scholen sensoren worden geplaatst om de temperatuur en de luchtkwaliteit te meten. Door het GBS zijn die metingen online toegankelijk. “In 23 van onze basisscholen zitten 5 of meer opnemers. Dat aantal van 5 is minimaal noodzakelijk om rapportages te maken.”
Behalve dat de sensoren in de lokalen online uit te lezen zijn, wordt ook de status van de installaties weergegeven. “We kunnen nu dus realtime via het GBS meekijken op de scholen, en op afstand de instellingen in de installaties wijzigen.” De resultaten van het systeem worden onder andere gebruikt om met de directeuren en de conciërges van de scholen in gesprek te gaan, en het onderwijsteam te coachen bij het verbeteren van het binnenklimaat in hun lokaal. Voor het technisch beheer van de installaties worden automatisch statusberichten naar het installatiebedrijf gestuurd, dat dan actie kan ondernemen.
Gedrag in de scholen
Het GBS is bij SKPO een voorwaarde geworden om de luchtkwaliteit en temperatuur te monitoren en de installaties aan te sturen. Arno de Vlaming heeft veel tijd geïnvesteerd in het delen van kennis rond het gebruik van de installaties. In alle scholen is aan het onderwijzend en ondersteunend personeel uitgelegd hoe de ventilatie in hun school werkt. Daarbij gaat de aandacht uit naar het schoonhouden van de ventilatieroosters in de plafonds en raamkozijnen. “Ik laat zien hoe roosters verwijderd en weer teruggeplaatst kunnen worden. Op deze manier kunnen ze gemakkelijk schoon gehouden worden met een plumeau of een stofzuiger. We spreken dan gelijk af wanneer zij dat moeten doen, en dat wordt gecontroleerd. Zo’n routine moet natuurlijk inslijten in het gedrag van het team in de scholen, dus je moet er regelmatig opnieuw aandacht voor vragen. Maar nu gaan we de goede kant op.”
Ventileren tijdens COVID-19
In de scholen van SKPO worden de installaties voor ventilatie en verwarming aangestuurd door het GBS. Het onderwijzend personeel en de directeur van de school kunnen er op vertrouwen dat het binnenklimaat in orde is en dat er voldoende wordt geventileerd. De mogelijkheid om online te monitoren wordt alleen ingezet als er vragen zijn, bijvoorbeeld over te hoge of lage temperaturen. “Op basis van de historie en de reële temperaturen kunnen we duidelijk en objectief zijn in de gesprekken met het personeel. Daarmee worden veel twijfels weggenomen.”
Door alle nieuwsberichten in de media tijdens COVID-19 over de slechte ventilatie in scholen komen er vanuit het personeel van SKPO regelmatig vragen met betrekking tot de toestand van de ventilatie in hun scholen. Arno de Vlaming krijgt soms signalen van schooldirecteuren dat docenten hun ramen open willen zetten om extra te ventileren, of van een pedagogisch medewerker van de kinderopvang met klachten over te hoge temperaturen. “Ik kan dan gewoon aantonen dat het CO2-niveau en de temperatuur onder de grenswaarde liggen. Er is dus geen vuiltje aan de lucht. Op zulke momenten ben ik heel blij dat wij dat op deze manier hebben ingericht.”
Installatiebedrijven aansturen
De afdeling huisvesting bestaat bij SKPO uit drie mensen: een financieel medewerker huisvesting/subsidies, een strategisch beleidsadviseur en Arno de Vlaming voor het dagelijks beheer. Met zoveel gebouwen is het een flinke uitdaging om alles in goede banen te leiden. Daarom spelen ook de installateurs bij het dagelijks beheer een rol. Zij krijgen uit het GBS meldingen als installaties niet goed functioneren en kunnen dan meteen actie ondernemen.
Arno de Vlaming heeft gemerkt dat het goed is om met installatiebedrijven en leveranciers goede afspraken te maken. “Soms krijg ik een factuur omdat een installateur na een melding van het GBS naar een school gaat om een cv bij te vullen. Dat hoeft niet, want dat kan de conciërge van de school ook doen, en dat is goedkoper. Ik moet met het installatiebedrijf dus afspreken dat zij alleen naar de school gaan voor werkzaamheden waarbij hun expertise vereist is.” Nadat afspraken gemaakt zijn, is het goed om vinger aan de pols te houden. Afspraken over het GBS uitlezen of tijdig vervangen van filters kunnen gemakkelijk worden vergeten.
Basisschool de Harlekijn in Son en Breugel
Scholen voorzien van een GBS wordt bijna altijd gedaan in combinatie met andere bouwkundige of installatietechnische maatregelen. Door werkzaamheden te bundelen kan effectiever worden gehandeld. Uiteraard is er ook aandacht voor energiebesparende maatregelen. In de nabije toekomst krijgen twee scholen van SKPO een nieuw pand met een GBS. Bij vier scholen is al een uitbreiding of renovatie gepland. Eén van de schoolgebouwen waarin in 2021 een GBS is geïnstalleerd is basisschool De Harlekijn in Son en Breugel. Dat is een school met een BVO van 1.200 m2, waarvoor de gemeente vanuit de WPO een krediet beschikbaar heeft gesteld voor een uitbreiding van 250 m2 ten behoeve van kinderopvang. SKPO heeft daar een uitgebreider project van gemaakt om de school in installatietechnisch opzicht helemaal up-to-date te maken.
Nieuwe techniek in de school
In De Harlekijn zat nog geen mechanisch ventilatiesysteem. Daardoor liep het CO2 niveau in de lokalen soms op tot 2.200 ppm. Dit is opgelost met een luchtbehandelingskast voor de hele school en de kinderopvang, en sensoren voor elke verblijfsruimte. Met sensoren in de retourlucht uit de lokalen wordt het ventilatiesysteem aangestuurd. Het systeem is daarnaast voorzien van een adiabatische koeling (koelen door water te verdampen), een energiebesparende methode om te koelen. Dit systeem wordt geregeld door een GBS.
Voor de verwarming van het gebouw zijn twee nieuwe cv ketels geplaatst. Op het dak van de school ligt een PV installatie waarmee jaarlijks 27.000 kWh wordt opgewekt. Alle verlichting in de school is vervangen door LED verlichting. De noodverlichting was in 2017 al vervangen door een wireless systeem, dat sinds dit jaar gekoppeld is aan het wifi netwerk van de school. De elektrotechnische onderhoudspartner kan het systeem nu op afstand beheren. Bij de jaarlijkse controle hoeft ieder armatuur niet meer te worden opengemaakt om het vermogen van de accu te meten en de lichtbron te controleren. Die informatie wordt nu online opgevraagd. Om energie te besparen is het ook de bedoeling om deze lichtbronnen in de avond en nacht uit te schakelen.
Financieel
De uitbreiding met 250 m2 ten behoeve van de kinderopvang is bekostigd door de gemeente. Voor de technische voorzieningen in de school waren de totale kosten, inclusief het advies, € 350.000. Ondanks dat de plannen voor het verbeteren van het binnenklimaat al in gang waren gezet voordat de SUVIS regeling van start ging, kon daar toch nog gebruik van worden gemaakt. “De opdracht die ik al had verstrekt aan een aannemer viel net binnen de horizon die de SUVIS daaraan stelde. Daardoor kregen we de maximale vergoeding van € 105.000. Dat was dus een mooie meevaller voor ons.”
Tips en aanbevelingen
SKPO slaagt er in om met weinig mensen een groot aantal scholen te beheren. Dat kan onder andere doordat de prestaties van de technische installaties in de schoolgebouwen online kunnen worden uitgelezen en dat de instellingen op afstand kunnen worden gewijzigd. Arno de Vlaming besteedt daarnaast veel aandacht aan het informeren en instrueren van de gebruikers van de scholen.
Voor het verhelpen van technische issues zijn afspraken gemaakt met de installateurs. In 2022 worden deze afspraken uitgewerkt in een zogenoemde dienstenmatrix. Daardoor weten alle betrokken partijen wie waarvoor verantwoordelijk is. Dat schept precies die duidelijkheid die vakmensen helpt om hun werk goed te kunnen doen. De dienstenmatrix zorgt ervoor dat misverstanden worden voorkomen en faalkosten worden gereduceerd.
Het is een flinke klus geweest om alle schoolgebouwen op het gewenste niveau te krijgen, ook in financieel opzicht. Arno de Vlaming: “Net zoals bij De Harlekijn probeer ik dat te doen door alle partners bij het proces te betrekken. Door uit te leggen dat extra investeringen tijdens de exploitatie tot lagere kosten leiden, lukt het vaak om meer middelen los te krijgen. Voor het overige is het een kwestie van goed opletten of je geplande werkzaamheden kunt combineren met andere zaken. Soms is dat niet haalbaar, maar bij De Harlekijn heeft het heel goed uitgepakt.”
Ondersteuning bij de ventilatieopgave
Heb je vragen of hulp nodig bij de ventilatieopgave? Wij helpen je graag inhoudelijk op weg, zodat je zelf met de verbetering van het binnenklimaat aan de slag kunt. Heb je vragen of hulp nodig? Neem dan contact op via 0800 - 022 44 02 of ventilatie@ruimte-ok.nl.
Bekijk hier het ondersteuningsoverzicht
