Energiebenchmark helpt RVKO versneld besparen op energie
RVKO Rotterdam gebruikt de energiebenchmark van Ruimte-OK om gericht energiebesparende maatregelen te nemen. De benchmark geeft inzicht in hoeverre schoolgebouwen veel of juist minder energie verbruiken dan vergelijkbare schoolgebouwen van hetzelfde bouwjaar. De benchmark is niet alleen handig voor oudere scholen, maar ook voor nieuwe schoolgebouwen. Projectleider/adviseur Jeroen van Schaik: “Uit de scan bleek dat de installaties van locaties uit 2014 en 2015 minder goed presteerden dan gedacht. Dat is verbeterd door gericht maatregelen te nemen.”
De Rotterdamse Vereniging voor Katholiek Onderwijs (RVKO) heeft 67 scholen, die gehuisvest zijn in ruim 100 panden. Zaken betreffende de schoolgebouwen worden centraal aangestuurd vanuit de afdeling facilitaire zaken van het bestuursbureau. Stafmanager Koen Bakkers houdt zich er onder anderen bezig met het overleg met gemeenten over IHP’s (Integrale Huisvestingsplannen), en met de voorbereidingen van nieuwbouwprojecten. Vooruitlopend op nieuw strategisch huisvestingsbeleid wordt daarbij veel meer dan voorheen gekeken naar energiebesparing. “Het nieuwe beleid heeft tot gevolg dat alle panden verduurzaamd worden, en dat vraagt om een meer strategische aansturing. Veel panden krijgen vanuit de IHP’s nieuwbouw of worden verduurzaamd. Voor panden die daar de eerste 10 tot 15 jaar nog niet voor in aanmerking komen willen we toch iets gaan doen. Daar zetten we nu beleid voor uit.”
Energiebenchmark
De energiebenchmark geeft schoolbesturen snel inzicht in het energieverbruik van hun gebouwen. De benchmark geeft aan hoeveel energie een schoolgebouw per vierkante meter gebruikt. Daarmee is het heel eenvoudig om de energieprestaties van schoolgebouwen met elkaar te vergelijken. Voor het invullen van de benchmark zijn alleen het bouwjaar, het bruto vloeroppervlak, en de hoeveelheid gas en elektriciteit die het gebouw jaarlijks verbruikt nodig. Naast het energieverbruik per vierkante meter laat de benchmark ook zien hoe een schoolgebouw presteert ten opzichte van andere schoolgebouwen uit hetzelfde bouwjaar. Met een groene, gele en rode kleur wordt aangegeven of het energieverbruik laag, gemiddeld of hoog is.
Energiebesparende maatregelen
RVKO heeft alle onderwijslocaties tussen medio 2019 en begin 2021 in de energiebenchmark ingevoerd en de prestaties van de locaties met elkaar vergeleken, vertelt Jeroen van Schaik. “We hebben een top 10 gemaakt van slechtst scorende locaties in relatie tot hun bouwjaar. Daar zijn we goed naar gaan kijken en toen kwamen we allerlei dingen tegen, zoals slecht functionerende installaties, instellingen die niet kloppen. Daar zijn we mee aan de slag gegaan.” De energiebenchmark is ook gebruikt als input voor toekomstige verbouwingen of vernieuwbouw van schoolgebouwen. In een aantal gevallen heeft dat geleid tot onderzoek naar extra installaties, zoals zonnepanelen op de locatie Meester Baars. Dat is een modern schoolgebouw uit 2011 met goede technische voorzieningen, maar een vrij hoog energieverbruik.
Installaties ontkoppelen
In de zoektocht naar oorzaken van een hoog energieverbruik per vierkante meter blijkt, dat het organiseren van andere activiteiten soms een oorzaak is van een hoge energierekening, vooral bij oudere schoolgebouwen. Met andere activiteiten worden buitenschoolse opvang en verhuur van ruimten voor kinderopvang bedoeld. In deze oudere gebouwen zitten vaak eenvoudige verwarmingsinstallaties. Het enige wat ze kunnen is het gehele gebouw verwarmen. Als er maar enkele ruimtes in het gebouw in gebruik zijn is het niet mogelijk om verwarming in de rest van de school uit te schakelen. Dat kan alleen als de installaties in groepen ontkoppeld kunnen worden.
Koen Bakkers legt uit waarom dit in de dagelijkse praktijk een behoorlijk probleem is. “Buitenschoolse activiteiten vinden plaats op momenten dat er geen les wordt gegeven. BSO gaat na afloop van de lessen nog een aantal uren door. De kinderopvang is ook in de schoolvakanties geopend. Als er buitenschoolse activiteiten zijn in slechts een paar ruimtes is het nodig om het hele schoolgebouw te verwarmen. Als wij de installatie zo zouden kunnen aanpassen dat alleen de benodigde ruimtes verwarmd kunnen worden is daarmee heel veel energie te besparen.” In het overleg over het IHP krijgen scholen met zo’n installatie extra aandacht. Als blijkt dat er binnen afzienbare termijn geen nieuwbouw of renovatie van deze gebouwen mogelijk is, probeert RVKO op eigen initiatief passende maatregelen te nemen.
Binnenklimaat
Naar aanleiding van Covid-19 is RVKO in de afgelopen jaren ook bezig geweest met een inventarisatie van de prestaties van de schoolgebouwen op het gebied van binnenklimaat. Dat overzicht is gemaakt in samenwerking met de bedrijven die het onderhoud aan de installaties doen. Het resultaat is een lijst met de stand van zaken in de scholen. Bij elke school is uitgezocht wat er nodig zou zijn aan maatregelen om het binnenklimaat op het gewenste niveau te krijgen. Deze inventarisatie wordt ten eerste gebruikt om de beschikbare financiële middelen zo efficiënt mogelijk in te zetten. Daarnaast wordt hij samen met de energiebenchmark gebruikt om de situatie in de scholen inzichtelijk te maken.
De benchmark heeft, aldus Jeroen van Schaik, aan het licht gebracht in welke scholen de instellingen van de installaties niet op orde waren. Ook is het een goed hulpmiddel om te bepalen of zonnepanelen de energierekening omlaag kunnen brengen. Voor het overige maakt RVKO in scholen met een slechte energieprestatie gebruik van de standaardmethoden om energie te besparen. Zoals het aanpassen van de stooklijnen, de kloktijden, de vakantie-instellingen en het vervangen van de verlichting door LED. “Dat zijn allemaal dingen die heel snel terug te verdienen zijn.”
Samenwerking met Ruimte-OK
RVKO is één van de eerste schoolbesturen die gebruik heeft gemaakt van de gratis energiebenchmark. Jeroen van Schaik is er trots op dat hij de scan als pionier samen met Jeroen Paas van Kenniscentrum Ruimte-OK naar een hoger niveau heeft kunnen tillen. Ook tegenwoordig is er nog regelmatig contact tussen beide organisaties. “Zij hebben goede contacten met de verschillende partijen in de sector. Ze zijn dus veel sneller dan wij op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen.” Ruimte-OK heeft ook een indrukwekkende netwerkfunctie. Als de specialisten van Ruimte-OK zelf geen antwoord hebben op een vraag, weten ze altijd wel iemand van een bedrijf of een andere onderwijsorganisatie te vinden die verstand heeft van het betreffende onderwerp.
Koen Bakkers heeft goede hoop dat de signalen richting Rijksoverheid er uiteindelijk toe zullen leiden dat. De nieuwbouw die wij wegzetten wordt door de gemeenten gefinancierd op basis van het huidige bouwbesluit op basis van BENG. Dat is een beetje krom, want we bouwen voor 40 jaar met de verplichting om in 2050 energieneutraal (ENG) te zijn. Maar daar wil nog vrijwel geen enkele gemeente in investeren.”
Deze praktijkervaring is opgesteld vanuit het ondersteuningsprogramma ‘Scholen besparen Energie’
